Ülkede Çevresel Faktörler ve Yaşam Kalitesi: Portekiz

Ülkenin Çevresel Performansının Kapsamlı Analizi ve Vatandaşların Refahına Etkisi

Güneybatı Avrupa’da bulunan Portekiz, dünyada yaşanacak en iyi yerlerden biri olarak sürekli olarak sıralanmakta. Ilıman iklimi, muhteşem doğal güzellikleri ve yüksek yaşam standardı ile Portekiz’in hem expatlar hem de turistler arasında popüler bir destinasyon haline gelmesi şaşırtıcı değil. Peki, Portekiz’i diğer ülkelerden ayıran nedir ve çevre koruma ile sürdürülebilir kalkınmaya olan bağlılığı, yaşam kalitesine nasıl katkıda bulunmaktadır?

Bu makalede, Portekiz’de çevresel faktörler ile yaşam kalitesi arasındaki ilişkiye değinecek, ülkenin çevresel performansını, vatandaşların sağlığı ve refahı üzerindeki etkisini, ve önümüzdeki zorluklar ile fırsatları inceleyeceğiz.

Portekiz’de Çevresel Kalite

Portekiz, sürdürülebilir kalkınma ve karbon ayak izini azaltmaya odaklanarak çevre korumada önemli ilerlemeler kaydetti. OECD’ye göre, Portekiz çevre kalitesi, konut güvenliği ve su kalitesinde iyi performans göstermekte olup, su kalitesi memnuniyet oranı %89 ile OECD ortalamasının üzerinde [1]. Ülkenin ortalama PM2.5 (İnce Parçacık Madde) seviyesi ise 8.3 mikrogram/metreküp, hem OECD ortalamasının (14 µg/m³) hem de WHO’nun sınır limitinin (10 µg/m³) altında olup, hava kalitesinin görece iyi olduğunu göstermektedir [1].

Portekiz ayrıca sera gazı emisyonlarını azaltmada ve organik tarımı artırmada kayda değer ilerlemeler kaydetti. 1994 ve 2012 yılları arasında, organik tarım, tarım alanlarının %0.2’sinden %6.1’ine yükselerek AB ortalamasını geçti [2]. Ayrıca, kişi başına sera gazı emisyonları AB ülkeleri arasında en düşük seviyelerde olup, ülke 2050 yılına kadar karbon nötrlüğüne ulaşmayı taahhüt etmektedir [2][3][5].

doğa koruma alanları, Natura 2000 siteleri dahil, ana karadaki toplam alanın %22’sini oluşturarak biyolojik çeşitliliği ve ekosistem hizmetlerini desteklemektedir [2]. Bu koruma alanları, birçok bitki ve hayvan türüne yaşam alanı sağlamakla kalmayıp, aynı zamanda ülkenin doğal güzelliklerini korumakta ve sürdürülebilir turizmi teşvik etmektedir.

Çevresel Faktörlerin Sağlık ve Refah Üzerine Etkisi

Çevresel faktörler ile sağlık arasındaki ilişki karmaşık ve çok boyutludur. Portekiz’de, ılıman iklimi ve temiz ortamı, ortalama yaşam süresinin yaklaşık 82 yıl olmasıyla yüksek yaşam beklentisine katkıda bulunmakta — bu oran OECD ortalamasından yüksektir [1][7]. Ancak, buna rağmen, hava kirliliği, özellikle kent merkezlerinde ve orman yangını sezonlarında önemli bir sağlık sorunu olmaya devam etmektedir.

Avrupa Solunum Dergisi’nde yayımlanan bir çalışmaya göre, Portekiz’de hava kirliliğine bağlı hastalık yükü, iskemi kalp hastalığı için %8.7, inme %6.6, akciğer kanseri %6 ve kronik obstrüktif akciğer hastalığı için %15.3 olarak tahmin edilmektedir [6]. Ayrıca, en sıcak, en kurak ve en kirli aylarda kardiyorespiratuvar ölümler artmakta olup, yaşlılar ve hassas gruplar en yüksek risk altındadır [6][8][10].

İklim değişikliğiyle daha da şiddetlenen orman yangınları, hava kirliliğinin artmasına ve dolaşım ve solunum sistemi hastalıklarından ölümlere neden olmaktadır, özellikle yaz sıcak dalgaları sırasında [8]. Ancak, Portekiz’in Akdeniz iklimi, ılıman kışlar ve sıcak yazlar ile açık havada aktiviteyi teşvik ederek fiziksel ve zihinsel refaha katkıda bulunur [7][9].

Portekiz’de Yaşam Kalitesi

Portekiz, Sürdürülebilir Kalkınma, Çevresel Performans, Güvenlik ve Mutluluk gibi alanlarda yüksek skorlar alarak Küresel Yaşam Kalitesi Endeksi’nde 12. sırada yer almaktadır [1][5]. Ülkenin rahat yaşam tarzı, güçlü sosyal bağlar ve önleyici sağlık hizmetlerine verdiği önem, yaşam kalitesini ve uzun ömrü daha da artırmaktadır [7][9].

Başkent Lizbon, 2020 yılında Avrupa Yeşil Başkent Ödülü’nü kazanmış olup, kentsel sürdürülebilirlik ve yeşil alanlara olan bağlılığını yansıtmaktadır [5]. Şehirdeki parklar ve bahçeler gibi yeşil alanlar, sakinler ve ziyaretçiler için huzurlu bir ortam sağlayarak fiziksel ve zihinsel sağlığı teşvik etmektedir.

Çevre Koruma İçin Zorluklar ve Fırsatlar

Portekiz’in çevre koruma alanındaki ilerlemelerine rağmen, ülke hâlâ bazı zorluklarla karşı karşıyadır. Atık yönetimi önemli bir sorun olmaya devam ederek, belediye atıklarının %43’ü hala depolama alanlarına gönderilmektedir, ancak kişi başına atık üretimi AB ortalamasının altındadır [2][3].

Kıyı erozyonu, kuraklıklar, sel felaketleri ve orman yangınları da Portekiz’in karşılaştığı önemli çevresel sorunlardır [3]. Ancak, hükümet verimli kaynak tahsisini ve çevre korumayı teşvik eden yeşil mali reformlar ve yasal düzenlemeler uygulamıştır [2][3].

Vatandaşların katılımı ve şeffaflık da çevresel sürdürülebilirliği teşvik etmede kritik öneme sahiptir. Su ve atık hizmetleri düzenleme otoritesinin mobil uygulaması, vatandaşlara su ve atık hizmetlerini izleme ve karşılaştırma olanağı sağlayarak şeffaflığı ve verimliliği artırmaktadır [1].

Sonuç

Sonuç olarak, Portekiz’in çevreyi koruma ve sürdürülebilir kalkınmaya olan bağlılığı, yaşam kalitesinin yüksek olmasına önemli katkılarda bulunmuştur. Ülkenin sera gazı emisyonlarını azaltma ve organik tarımı artırmadaki ilerlemesi, halkı için sağlıklı ve sürdürülebilir bir ortam yaratmıştır.

Ancak, hâlâ bazı zorluklar mevcuttur ve ülke atık yönetimi, kıyı erozyonu ve kuraklık gibi sorunları çözmeye devam etmelidir. Vatandaş katılımını ve şeffaflığı teşvik ederek, Portekiz çevresel politikalarının uzun vadede etkili ve sürdürülebilir olmasını sağlayabilir.

Diğer ülkeler çevresel performanslarını ve yaşam kalitelerini iyileştirmeye çalışırken, Portekiz’in deneyimi değerli bir ders sunmaktadır. Sürdürülebilir kalkınmayı ve çevre korumayı önceliklendiren ülkeler, vatandaşları için daha sağlıklı, sürdürülebilir bir ortam yaratabilir, fiziksel ve zihinsel refahı teşvik ederek yaşam kalitesini yükseltebilir.

Kaynaklar

[1] https://www.oecdbetterlifeindex.org/countries/portugal/
[2] https://www.eea.europa.eu/soer/2015/countries/portugal
[3] https://www.oecd.org/en/publications/2023/03/oecd-environmental-performance-reviews-portugal-2023_13d6c540.html
[4] https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7888846/
[5] https://www.beportugal.com/expat-friendly-portugal-ranks-12th-in-the-quality-of-life-index/
[6] https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7888866/
[7] https://www.portugal.com/lifestyle/the-secrets-to-living-longer-in-portugal/
[8] https://eos.org/research-spotlights/how-wildfires-and-weather-affect-portugals-public-health
[9] https://portugalbuyersagent.com/portugal-quality-of-life/
[10] https://www.eea.europa.eu/en/analysis/maps-and-charts/portugal-air-pollution-country-2023-country-fact-sheets